Ազգությամբ հայ կինոգործիչները. Արսինե Խանջյան
Կանադահայ դերասանուհի դերասանուհի Արսինե Խանջյանը ցեղասպանությունից մազապուրծ հայերի երորրդ սերնդի ներկայացուցիչն է: Անցնելով ու բարձրանալով կյանք ասվածի բեմ` անցել է ճանապարհ, որը գուցե, պատահականությունների շղթայական ռեակցիայի արդյունք է եղել, որոշ դեպքերում էլ նախանշված նպատակասլացության արդյունք: Այդ ճանապարհի հեռավորությունից այժմ Արսինե Խանջյանը հստակ միայն մեկ փաստ է նշում. <<Արմատներս հստակ են. hայ եմ: Բաjց ճակատագրի բերումով, ինչպես մեր հայության գոնե կեսը 1915թ. վերջ սփռվեց սփյուռքում: Iմ պապերս էլ կարողացան կյանք վերագտնել Լիբանանում: Ծնողներս ծնվել են Լիբանանում : Երբ մեր սերունդը ծնվեց Լիբանանում, բարեբախտաբար, գաղութում հայ որբերի ջանքերով ստեղծվել էր արդեն որոշակի կառույցներ` դպրոցական , մշակութային, ընկերական, էլ չեմ խոսում հոգևորի մասին: Ես շատ երջանիկ և բախտավոր եմ համարում ինձ, որ ճակատագիրը հնարավորություն տվեց ինձ դաստիարակվել այդ պայմաններում: Հատկապես հայ ոգին, հայոց լեզուն և պատմությունը մշակել էր, նաև հայացք ի նպաստ աշխարհի : Սա սոսկ խոսքեր թող չդիտվի, որովհետև անկեղծ ու պարզ ճշմարտություն է>>:
1975թ. Արսինե Խանջյան երիտասարդի համար դաձավ ճակատագրական: Նա տեղափոխվեց Կանադա : Կանադան էլ իր հերթին Արսինեին հնարավորություն տվեց զբաղվել ոչ միայն իր արդեն ընտրած մասնագիտությամբ` քաղաքականությամբ, այլ նաև թատերական արվեստով : Այստեղ է, որ նրա հայ լինելու հանգամանքը ևս մեկ անգամ ձեռք մեկնեց ապագա հայտնի դերասանուհուն: Ի սկզբանե Արսինեն ներգրավված էր հայ համայնքի կազմակերպած թատերական բեմադրություններում. <<1975թ. 17 տարեկան էի, երբ սկսվեց Լիբանանի պատերազմը: Դա պատճառ հանդիսացավ, որպեսզի ծնողներս ինձ և քրոջս կարճ ժամանակով ուղարկեին Կանադա: Կարճ ժամանակ, որը ձգվեց մինչև այսօր: Մեզ ուղարկեցին վեց ամսով, բայց այդ վեց ամիսը ձգվեց մինչև այսօր: Ինչպես գիտեք Լիբանանի պատերազմը 10 տարի չընդհատվեց: Ես շարունակեցի ուսումս Մոնրեալում, ուր կար նաև հայկական գաղութ: Այդ հայ գաղութը բաղկացած էր Եգիպտոսի հայ գաղութից : Այդ հայ գաղութի ներկայացուցիչները 60- ական թվականների Եգիպտոսի ազգայնացումից հետո փոխադրվել էին Կանադա: Բացի գաղութում այս կամ այն աշխատանքները և ազգին ամուր կապված լինելը շարունակեցի ուսումս համալսարանում: Հետևեցի համաշխարհային թատրոնի դասընթացներին: Երբ այդ ամենն ավարտվեց շարունակեցի ուսումնասիրել նաև միջազգային քաղաքականություն: Թատերական գործնեությամբ զբաղվում էի հիմնականում հայկական գաղութի ներսում, թատերական խմբակներում: Ունեինք շատ լավ բեմադրիչներ>>:
Թվում է, թե Արսինե Խանջյանը գտել էր իր կյանքի բանալին. Նա իր համար բացեց պրոֆեսիոնալ թատերարվեստի դռները և կարծեք թե նրա կյանքի կարմիր գիծը հենց այդ ճանապարհներով էր ուղեկցում էր ապագա դերասանուհուն: Հենց այս բնագավառում նա գտավ իբրև կին, դերասանուհի, ինչու չէ նաև հայուհի իր երջանկությունը` հանդիպեց աշխարհահռչակ կինոռեժիսոր Ատոմ Էգոյանին: Ինչպես Ատոմ Էգոյանի հետ հարցազրույցում կինոռեժիսորը նշեց. << Իմ կյանքում Արսինեի դերը եղավ ավելի նշանակալից ու ճակատագրական, քան կարելի էր կարծել: Նախ մեր հանդիպման ժամանակ ես նկարում էի իմ առաջին ֆիլմը` << Հարազատները>> և երկրորդ` նրանով ու իմ կյանքում նրա մեծ դերով է պայմանավորված իմ հայ լինելու զգացողության , ազգային պատկանելության վերականգնումը>>: Ատոմ Էգոյանի հետ հանդիպումից հետո Արսինե Խանջյանի ճակատագիրը պարզ էր. նա պետք է քաղաքականության մեջ ունեցած հետաքրքրությունն, ուժն ու եռանդը արտահայտեր արվեստի` մասնավորապես թատերարվեստի միջոցով: Հաշվի առնելով նաև այն, որ ինչպես դերասանուհին է նշում. << Արվեստը արվեստագետի ձեռքին ամենահզոր զենքն է, կինոն ` տվյալ ժամանակի էկրանավորված անդրադարձը>>: Մեկը մյուսի հետևից նկարահանվեց Ատոմ Էգոյանի ֆիլմերը, որոնց մեծամասնության մեջ գլխավոր հերոսուհին հենց Արսինե Խանջյանն է` << Արարատ>>, << Օրացույց>>, << Հարազատներ>> և այլն. <<Երբ մենք Ատոմի հետ հանդիպեցինք, նա նկարում էր իր առաջին` << Հարազատներ>> ֆիլմը: Նա առաջարկեց, որ ես ներկայանամ այդ փորձերին: Փորձերի ավարտին երևի արդեն կարողացել էի նրան համոզել իմ կարողություններով: Մի խոսքով` առաջին պրոֆեսիոնալ դերս հենց << Հարազատներ>> ֆիլմում էր / 1984թ./: Դրանից հետո տեղափոխվեցինք Տորոնտո>>:
Տարիների հեռավորությունից անցյալին նայելով Արսինե Խանջյանը վերագնահատում է իր անցյալն ու այդ անցյալում կարևոր համարում Լիբանանում ստացած իր հայկական կրթությունն ու դաստիարակությունը: Միակ արժեքավոր << իրը>> ըստ դերասանուհու, որ քայլել ու քայլում է իր հետ ամեն րոպե ու վայրկյան. <<Այն, ինչ կարողացա տանել Լիբանանից Կանադա, միայն տարիներ հետո եմ հասկանում ինչքան կարևոր ու մեծ նվեր էր իմ համար: Դա իմ հայկական կրթությունն էր: Երբ ասում եմ հայկական կրթություն, բնավ, նկատի չունեմ իմ հոգևոր և մտավոր աշխարհը , այլ նաև լավ որակի դաստիարակությունը, որ կարողանամ շարունակել կյանքս: Դա շատ կարևոր գործոն է , թե ընտանիքում, թե թատերական աշխարհում և թե քաղաքական դաշտում: Շատ խոր ու զորավոր կրթություն կարողացա ստանալ հայկական դպրոցում: Նշեմ նաև, որ ես հաճախել եմ Նշան- Պալաճյան դպրոց նաև ՀռիՓսիմեաց մայրապետների դպրոցը: Երկու պարագայում էլ կարողացա հետս բերել հայացք: Երբ 1979թ. հասա Մոնրեալ, Կանադայում Քեբեքի ժողվուրդը /Ֆրանսիայի ֆրանսախոս հիմնադիր ժողովուրդն են/ անկախություն էին ուզում ստանալ Կանադայից և ստեղծել անկախ երկիր: Իմ համար հետաքրքիր ենթատեքստ էր, որովհետև ես իբրև հայ նույն ձևով երազում էի ազատ անկախ Հայաստանի նաև մեր պապական հողերի վերադարձի մասին>>:
Անդրադառնալով , իբրև հայ Արսինե Խանջյանի երազանքին , նա նշեց, որ իր համար երազանք էր և է տեսնել ազատ, անկախ Հայաստանն ու պատմական հողերի վերադարձը: Հայսատանի ճակատագրով մտահոգ դերասանուհին նշեց, որ իր երազանքի առաջին մասը կարծեք, կատարված է, սակայն որոշ վերապահումներով. <<Հայաստանն ազատ է, սակայն վստահ չեմ , որ անկախ է: Դժբախտաբար, այնպիսի տպավորություն ունեմ, որ անկախությունը ծանր պարտականություն է և կաող է նաև բեռ լինել: Անկախությունը դժվար ձեռքբերելի է, որովհետև բնականաբար այս աշխարհում մենակ չենք ապրում ` ունենք հարևաններ, երկրագնդի վրա կան մեծ պետություններ, փոքր պետություններ: Հայաստանի դեպքում այս անկախությունը, դժբախտաբար ներքին անկախություն չի : Այս անկախությունը միշտ ինչ որ ձևով մեծ պետությունների և կամ էլ զորավոր պետությունների << թաթի>> տակ որոշումներ կարող է ստանձնել>>:
Այսօր էլ Արսինե Խանջայանը շարունակում է կերտել արվեստագետի իր ճանապարհը: Նկարահանվում է նոր ֆիլմերում: Հուսանք այդ ֆիլմերը ակնդրելու հնարավորություն մեզ` հայաստանաբանակ հայերիս, ևս կնձեռվի:
Նյութը պատրաստեց
Արփինե Ալավերդյանը
Комментариев нет:
Отправить комментарий